طب سوزنی مورد استفاده در فیزیوتراپی که برای درمان درد کمر، گردن و زانو بسیار مفید است، معمولاً در کنار دیگر روش‌های درمان مشکلات اسکلتی ـ عضلانی به کار برده می‌شود و عمدتاً بر تسکین درد متمرکز است و با نام سوزن خشک(Dry Needling) رایج است و با طب سوزنی چینی متفاوت است که عارضه‌های متعددی مانند اعتیاد، اختلال‌های روانی را نیز معالجه می‌کنند. طب سوزنی به عنوان اقدامی پیشگیرانه نیز کاربرد دارد که سلامت کلی بدن را حفظ می‌کند.
طب سوزنی چیست؟
طب سوزنی گونه‌ای از طب باستانی چین است که بیش از سه هزار سال قدمت دارد. طب سوزنی مبتنی بر این نظریه است که سرزندگی طبیعی بدن و سیستم ارتباطی بدن، Qi (با تلفظ چی)، در سراسر بدن درون مجراهایی موسوم به مریدین جریان دارد.
بر مبنای باوری دیرین، مسدود شدن این مجراهای چی باعث بیماری می‌شود، این انسداد را باید به کمک طب سوزنی از بین برد تا جریان یافتن مناسب انرژی امکان‌پذیر شود. ممکن است دیدگاه مدرن چنین باوری را صحیح نداند، اما هر چه بر دانسته‌های ما در مورد چگونگی عملکرد بدن افزوده می‌شود، بسیاری از پزشکان غربی نیز از نقطه نظر علمی بر سودمندی طب سوزنی صحه می‌گذارند. کشف شده است که بسیاری از مریدین‌های سنتی بر نقاط ماشه‌ای درد (نقاطی در عضله که موجب انتشار رو به بیرون درد می‌شود) یا حتی ناحیه‌هایی از بدن منطبق هستند که بر نحوه انتقال سیگنال‌های درد توسط سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) اثر می‌گذارد.
دستکاری و تحریک بافت بدن در این نقاط ظاهراً در درمان ناراحتی مؤثر است، اگرچه دلیل تسکین یافتن هنوز کاملاً مشخص نیست. در حال حاضر هیچ مدرک مستدل و علمی حاکی از وجود چی یا مریدین وجود ندارد و پژوهش‌های بسیار گسترده‌تری باید برای درک کامل شیوه تأثیرگذاری طب سوزنی انجام شود
سوزن خشک چیست؟
سوزن زدن خشک تکنیک مؤثر و کارآمدی برای درمان درد عضلانی و نقص عملکرد میوفاشیال محسوب می‌شود. سوزن زدن خشک یا تحریک درون عضلانی (IMS) را دکتر چان گون ابداع نمود. این روش برای شل کردن و رفع گرفتگی عضله‌های بیش فعال دارای نقطه‌های ماشه‌ای بسیار مفید است.
این روش درمانی به بیان ساده، سوزن زدن نقاط ماشه‌ای بدون تزریق هیچ گونه ماده‌ای را شامل می‌شود.
این رویکرد بر اصول نوروفیزیولوژی و آناتومی غربی مبتنی است و نباید آن را با طب سوزنی نشأت گرفته از طب سنتی چین اشتباه گرفت. بااین حال از آنجایی که سوزنهای یکسانی در هر دو روش طب سوزنی و سوزن زدن خشک استفاده می‌شود، سردرگمی در مورد کاربرد این دو اصطلاح قابل درک است.
در تکنیک سوزن خشک از سوزنهای بسیار باریک (که در طب سوزنی نیز بکار گرفته می شوند) جهت معکوس نمودن وقایع فیزیولوژیکی که منجر به ایجاد نقاط ماشه ای در بافت عضلانی- فاسیایی می شوند، به کاربرده می شود.. استفاده از این تکنیک نیز همانند طب سوزنی منجر به آزاد سازی اندورفین و کورتیزون در خون می شود اما علاوه بر این با غیرفعالسازی نقاط ماشه ای در سطح سلولی منجر به کاهش درد و بهبود عملکرد بیومکانیکی می شود. سوزن خشک همچنین با ایجاد هموراژ موضعی، موجب تحریک سنتز کلاژن و پروتئین و در نتیجه تسریع روند بهبودی می شود. این تکنیک در حال حاضر بعنوان یکی از مؤثرترین روش های درمان اختلالات عضلانی- فاسیایی، شناخته می شود.
عارضه‌های قابل درمان با طب سوزنی
تردیدی در مورد کارآمدی طب سوزنی در کاهش درد وجود ندارد. طب سوزنی برای تسکین عارضه‌های زیر مفید است:
- درد کمر و پشت بدن
- گردن درد
- درد شانه
- زانو درد
- سیاتیک
- سر درد
- درد عضلانی
- آرتریت (التهاب مفصل)
شیوه انجام طب سوزنی
در طب سوزنی، متخصص سوزنهای استریل بسیار ظریفی را در نقطه‌های خاصی در امتداد مریدین‌ها فرو می‌کند و سپس سوزن‌ها را برای تحریک چی (جریان انرژی) اندکی دستکاری می‌کند که این کار موجب بروز احساس درد سنگین و خفیفی می‌شود که اگر بیمار از قبل در مورد آن آگاهی نداشته باشد اندکی برایش عجیب خواهد بود! هدف متخصص طب سوزنی برانگیختن همین واکنش است، چون چنین واکنشی با فعال کردن فشار روی نقاط مشخص تسکین درد را موجب می‌شود. فعال کردن بعضی نقاط آسان‌تر و تأثیر آنها در آرام کردن درد قوی‌تر است.
متخصص طب سوزنی برای درمان درد پشت و کمر معمولاً بر روی نقاط واقع در محل درد یا نقاط اصلی روی دو سمت کمر، حتی در صورت درد یک طرف، متمرکز می‌شود. نقاط انتهایی یا دیستال نقاطی هستند که در محل درد قرار ندارند، اما پرداختن به آنها برای درمان مشکل مفید دانسته می‌شود. این نقاط نیز معمولاً در کف پا یا پایین پا قرار دارد. همچنین متخصص سوزن را، صرف نظر از محل خاص درد، در شماری از نقاطی فرو می‌کند که معمولاً به درمان آسیب دیدگی‌های تاندون‌ها و عضلات، درد استخوان و مفصل یا مشکلات مربوط به رباط‌ها کمک می‌کند.
طول مدت و زمان بندی جلسه‌های درمان
یک جلسه طب سوزنی معمولاً ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و در طول این مدت سوزن‌ها در جای خود باقی می‌ماند. بر اساس ارزیابی‌های اولیه ممکن است سوزن‌ها مدت کوتاهی درون بدن باقی بماند، و به تدریج همگام با آشنا شدن بیمار با فرایند درمان زمان هر جلسه و تعداد سوزنهای مورد استفاده افزایش یابد.
تأثیر طب سوزنی تراکمی است، بنابراین درمان گاهی به چند جلسه، معمولاً ۶ تا ۸ جلسه، نیاز دارد. تسکین درد به موازات پیشرفت درمان بیشتر می‌شود، البته سرعت واکنش نشان دادن بیماران با یکدیگر متفاوت است. برای مثال واکنش نشان دادن عارضه‌های مزمن غالباً زمان بیشتری می‌برد و گاهی اوقات حتی عارضه در ابتدای درمان تشدید می‌شود، اما طب سوزنی معمولاً حتی برای این عارضه‌ها نیز پس از گذر از مرحله اولیه ناراحتی مفید خواهد بود.
اثرات جانبی، عوارض و دلایل عدم انجام طب سوزنی
تاکنون اثرات جانبی بسیار اندکی برای طب سوزنی گزارش شده است و همین عوارض انگشت‌شمار، مانند سرگیجه یا کبودی جزیی اطراف محل‌های فرو کردن سوزن، نیز معمولاً ملایم است و به خودی خود برطرف می‌شود. اگرچه برای طب سوزنی نیز مانند هر روش درمانی دیگری شرایط خاصی وجود دارد که بهتر است طب سوزنی تحت آن شرایط خاص مورد استفاده قرار نگیرد. توصیه می‌شود افراد مبتلا به حساسیت به فلز یا هموفیلی به هیچ عنوان به طب سوزنی روی نیاورند و طب سوزنی بیماران دارای پیس میکر یا ضربان‌ساز نیز با احتیاط انجام شود.
راه رفتن مجدد افراد با آسیب نخاعی و مشکلات نورولوژیک و کسب استقلال حرکتی در
کلینیک فیزیوتراپی آهنگ حرکت در شیراز